Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej. Dane geodezyjne są kluczowe w sytuacjach kryzysowych, takich jak zarządzanie powodzią, trzęsieniami ziemi czy sytuacjami awaryjnymi.
Zarządzanie kryzysowe jest elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym. Zgodnie z ustawą, sprawuje je Rada Ministrów, którego organem opiniotwórczo-doradczym jest Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego. Zarządzanie kryzysowe w Polsce jest realizowane na wszystkich szczeblach administracji publicznej.
Geodezja w sytuacjach kryzysowych
Ryzyko związane z działaniem natury jest trudne do przewidzenia, a człowiek może jedynie podejmować działania zmierzające do złagodzenia powstałych zagrożeń. Chcąc choćby w części wyeliminować skutki tego ryzyka, należy podejmować środki zapobiegawcze. Opracowania planistyczne na różnych szczeblach podziału administracyjnego kraju powinny uwzględniać obszary szczególnie narażone na występowanie niekorzystnych zjawisk, aby podejmować optymalne decyzji w sprawie różnego rodzaju inwestycji.
Precyzyjne pomiary i mapowanie terenów przyczyniają się do zapewnienia bezpieczeństwa budowlanego oraz uniknięcia ewentualnych wypadków, a w sytuacjach kryzysowych urządzenia GPS służb geodezyjnych umożliwiają planowanie ratunkowe oraz geodezyjne wsparcie akcji ratowniczych.
Geodezja odgrywa kluczową rolę w monitorowaniu katastrof naturalnych, takich jak powodzie, trzęsienia ziemi czy susze, co pozwala na efektywne wykorzystanie zasobów oraz lepsze przygotowanie na ewentualne katastrofy. Dzięki danym dostarczonym przez geodetów administracja publiczna może lepiej planować i szybko reagować w sytuacjach kryzysowych.
Podejmowanie określonych działań organizacyjnych i technicznych oraz monitorowanie terenów pozwoli na przeciwdziałanie klęskom żywiołowym, minimalizowanie ewentualnych strat oraz likwidację ich skutków. Właściwe planowanie zagospodarowania przestrzennego terenu oparte na wnikliwej diagnozie stanu istniejącego terenu jest podstawą wczesnego reagowania na wystąpienie ewentualnych niekorzystnych zjawisk.
Geodezja a zmiany klimatyczne
Jednym z najważniejszych zadań geodezji jest monitorowanie zmian klimatycznych. Dane zgromadzone przez geodetów są kluczowe dla władz lokalnych, których zadaniem jest podejmowanie odpowiednich kroków w celu minimalizacji skutków zmian klimatu. Dzięki danym geodezyjnym możliwe jest tworzenie mapy zagrożeń oraz planowanie działań prewencyjnych, które mogą uratować życie i zdrowie wielu ludzi.
W związku ze zmianami klimatycznymi w środowisku przyrodniczym zachodzą procesy, których wynikiem są zagrożenia naturalne, czyli zdarzenia niebezpieczne dla zdrowia, życia i działalności człowieka. Geozagrożenia powstają zarówno wskutek sił działających z wnętrza Ziemi, jak i zewnętrznych modelujących powierzchnię Ziemi.
Wśród geozagrożeń wymienia się geologiczne (trzęsienia ziemi, tsunami, osuwiska, wulkany, leje krasowe), hydrologiczne (powodzie, opady nawalne, roztopy, sztormy, podtopienia), klimatyczne, meteorologiczne i biologiczne. Większość zagrożeń powstaje w wyniku oddziaływania więcej niż jednego czynnika, np. powodzie są związane ze procesami meteorologicznymi i klimatologicznymi, rzadziej z procesami tektonicznymi, np. trzęsienia ziemi wywołują tsunami, które mogą prowadzić do wystąpienia powodzi.
W celu zapobiegania potencjalnego wystąpienia oraz skutków katastrof naturalnych opracowywane są plany zarządzania kryzysowego. W Polsce są one przygotowywane przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Zawierają one dwie części. Jedna koncentruje się na działaniach realizowanych na rzecz minimalizacji ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowej i obejmuje zadania realizowane przez organy administracji publicznej w fazie zapobiegania i przygotowania, a druga część opisuje działania administracji po wystąpieniu kryzysu i zawiera rozwiązania stosowane podczas faz reagowania i odbudowy.
Technologie GIS w kryzysach
W obliczu sytuacji kryzysowych, w tym huraganów, trzęsień ziemi czy powodzi stanowiących zagrożenie dla ludzkiego życia oraz infrastruktury konieczne jest jak najszybsze reagowanie służb odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe. Systemy GIS wykorzystywane są do łączenia ze sobą informacji różnego typu i tworzenia spójnego obrazu operacyjnego oraz koordynowania wspólnych działań wszystkich służb.
Pozwalają na prognozowanie i przeciwdziałanie powodziom, modelowanie obszarów zalewowych z uwzględnieniem rzeźby terenu, danych archiwalnych o stanie wody, struktury zabudowy czy zagospodarowania terenu.
Technologie GIS pozwalają na przyspieszenie i usprawnienie działania różnych instytucji, co przekłada się m.in. na skuteczniejsze prowadzenie działań ratowniczych, np. umożliwiają przygotowanie map ryzyka powodziowego, monitorowanie zasięgu zalewów i podtopień oraz określanie terenów potencjalnie zagrożonych zalaniem. System GIS pozwala również na sporządzanie podkładów kartograficznych obejmujących obszar gminy, zlewni czy dorzecza.
System GIS umożliwia dzielenie się danymi na poziomie lokalnym i krajowym między służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo publiczne, tj. wydziałami zarządzania kryzysowego, policją, strażą pożarną, strażą miejską, w tym danymi dostarczanymi bezpośrednio przez patrole pracujące w terenie.
